بلاکچین چیست ؟
5 آذر1399
بلاک چین (Blockchain) چیست، چگونه کار میکند و چه کاربردهایی دارد؟ اینها سوالات متداولی هستند که در مورد این فناوریِ انقلابی پرسیده میشود و احتمالاً درک آن برای افراد تازهکار و حتی برای حرفهایها چندان ساده نباشد. با ما همراه باشید تا به تمام این سوالات به زبان ساده پاسخ بدهیم.
به زبان ساده، بلاک چین یک نوع سیستم ثبت اطلاعات و گزارش است. تفاوت آن با سیستمهای دیگر این است که اطلاعات ذخیرهشده روی این نوع سیستم، میان همه اعضای یک شبکه به اشتراک گذاشته میشود. با استفاده از رمزنگاری و توزیع دادهها، امکان هک، حذف و دستکاری اطلاعات ثبتشده، تقریباً از بین میرود.
مفهوم بلاک چین اولین بار با پیدایش بیت کوین به وجود آمد و پادشاه ارزهای دیجیتال از این راهکار برای ذخیره اطلاعات مربوط به دارایی کاربران بهره برد.
برای درک بهتر بلاک چین به مثال زیر توجه کنید:
من در یک جمع ۱۰۰ نفری، برگهای حاوی اطلاعات را بالا میگیرم و همه با تلفن همراهشان از آن برگه عکس میگیرند. حالا اگر من آن اطلاعات را نابود کنم، یا تغییری در آن بدهم، دیگر برای آن جمع قابل پذیرش نیست، چون آنها یک کپی از نسخه اصلی را دارند، مگر اینکه موبایل همه را بگیرم و آن را حذف کنم.
این جمعی که از آن صحبت کردیم میتواند چندین میلیون نفر باشد که در بیت کوین و اتریوم و سایر ارزهای دیجیتال بلاک چینی شاهد آن هستیم و یا به صورت خصوصی برای یک گروه خاص استفاده شود.
بلاک چینها میتوانند به صورت خصوصی و برای اهداف خاص در یک نهاد یا سازمان مورد استفاده قرار بگیرند که به آن بلاک چین سازمانی (Enterprise blockchain) هم میگویند. البته به عقیده بسیاری از کارشناسان، بلاک چینهای سازمانی نمیتوانند هدف اصلی این فناوری یعنی تمرکززدایی را به ارمغان بیاورند.
واژه بلاک چین (Blockchain) ترکیبی از دو کلمه Block (بلوک) و Chain (زنجیره) است. این فناوری در حقیقت زنجیرهای از بلوکهاست.
در هر بلاک، هر اطلاعاتی میتواند ثبت شود؛ از جرم و جنایتهای یک فرد تا جزئیات تراکنشهای یک شبکه پولی مانند بیت کوین.
اطلاعات در بلاکها ثبت میشوند و بلاکها با هم به صورت زنجیرهای مرتبط میشوند. این زنجیره، بلاک چین را تشکیل میدهد.
برای مثال بلاکچین زیر را در نظر بگیرید. هر بلاک یک کشور را نشان میدهد که نام شهرهای آن کشور در آن ثبت شده است.
یک چیز دیگر هم وجود دارد. هر کدام از این بلاکها چیزی به نام هش (Hash) دارند. یک هش رشتهای متنی است که از یک تابع ریاضی خاص تولید شده و کاربرد آن جلوگیری از تقلب در سیستم است. هش یک داده یا ورودی، همیشه ثابت است. استفاده از راهکار هش باعث میشود تا از تقلب و تغییر اطلاعات ثبتشده روی بلاک چین جلوگیری به عمل آید.
در بلاک چین، بلاکها علاوه بر اینکه خودشان یک هش دارند، حاوی هش بلاک قبلی هم هستند.
کوچکترین تغییر در اطلاعات یک بلاک، هش آن را به طور کلی تغییر میدهد و بلاک چین را غیرمعتبر میسازد.
مثلاً اگر یک کاراکتر به اطلاعات اسم شهرهای ایران اضافه شود، هش بلاک تغییر میکند و در نتیجه بلاکهای بعدی هم غیر معتبر خواهند شد.
اگر کسی محتوای یک بلاک را تغییر دهد و هش بلاکهای بعدی را به روزرسانی کند، چه میشود؟ این امکان وجود دارد اما راهکار توزیع در بلاک چین، این مشکل را حل میکند.
دادههای بلاک چین در یک کامپیوتر یا سرور خاص ذخیره نمیشوند. هر کامپیوتر یا سیستمی که به شبکه وصل شود، یک نسخه از اطلاعات را دریافت میکند. به هر کامپیوتری که به شبکه متصل میشود و یک کپی از بلاک چین را دریافت میکند، نود (Node) میگویند.
وقتی به عنوان نود به یک بلاک چین متصل میشوید، یک نسخه از کل دادههای آن را دریافت میکنید. هیچ تغییری در اطلاعت امکان پذیر نیست، مگر اینکه اکثریت با آن موافق باشند.
فناوری بلاک چین به خودی خود یک فناوری بنیادی نیست، بلکه مجموعهای از فرایندهای هشگذاری، رمزنگاری، توزیع جمعی و … است که باعث ایجاد این ایده شدهاند. قبل از بلاک چین دفاتر کل توزیع شده وجود داشتند اما بلاک چین با ساختار بلاکی خود، فناوری دفتر کل توزیعشده را بهبود داده است.